Lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie

Wat is Lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie

Loop jij op je tenen? Heb je iets op je lever? Drukt er een last op je schouders? Al deze uitdrukkingen geven de essentie van lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie weer: niet verwerkte ervaringen hebben invloed op je lichamelijke gezondheid. In deze therapie gaat het niet alleen over praten, voelen en uiten, maar ook over het bewust worden en veranderen van bewegingen, houding, ademhaling en andere in het lichaam opgeslagen patronen en herinneringen.

Lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie gaat uit van de overtuiging dat lichaam en geest onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden. Volgens deze therapievorm doet alles wat jij vanaf je geboorte in het leven meemaakt niet alleen iets met je geest, de psyche, maar ook iets met jouw lichaam. Omdat niet-verwerkte gebeurtenissen en ingehouden emoties gepaard gaan met biochemische reacties, hebben ze invloed op onze lichamelijke gezondheid. Als opgekropte emoties niet losgelaten kunnen worden, zouden ze zich op andere manieren kunnen manifesteren in ons lichaam. Bijvoorbeeld in de vorm van fysieke klachten, ontregelde ademhaling of (spier)spanning.

De aandacht voor het lichaam krijgt in de therapie gestalte in de vorm van behandelingen die gericht zijn op beweging, ademhaling, aanraking, ontspanning en lichaamshouding. Psycho-educatie ondersteunt het proces en richt zich op het zich bewust worden van de onderliggende inperkende patronen die ten grondslag liggen aan de klachten.

Achtergrond van de therapie

Wilhelm Reich (1897-1957) is één van de grondleggers van lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie. Reich was een leerling van Freud, maar miste in diens werk de aandacht voor het lichamelijke. Reich was namelijk van mening dat bij psychische problemen het lichaam een belangrijke rol speelt. Zo concludeerde hij dat lichaamshouding, spierspanning en ademhaling (zogenoemde lichaamspantsers) zich ontwikkelen aan de hand van de ervaringen die een jong kind in het gezin opdoet.

Wilhelm Reich wordt beschouwd als de grondlegger van de leer van de ‘karakterstructuren’ (Karakterstructuren – Wikipedia).

Wat kun je verwachten van de therapie

Lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie begint met de geest, de psyche. De therapeut gaat met jou in gesprek over je hulpvraag. Tijdens de sessies zal de therapeut je regelmatig uitnodigen om gevoelens en sensaties in het lichaam op te merken en ze te onderzoeken. Hij of zij gebruikt daarvoor verschillende interventies, afhankelijk van de klachten. Hierbij kun je denken aan:

Ademhalingsoefeningen (waaronder rebirthing)
Bio-energetica
Energiewerk (bijvoorbeeld opladen en ontladen, gronding, doorstroming, expressie)
Aanraaktechnieken/massage
Traumawerk (hulpbronnen ontwikkelen, afmaken van ‘bevroren’ bewegingen)
Visualisatie en (geleide) meditatie
Innerlijkkindwerk
Systemisch werk (familieopstellingen, systeemopstellingen)
Voice dialogue (delendialoog)

Uiteraard is er in deze therapie ook ruimte om gedachten en ervaringen te delen en daar reflectie op te ontvangen in de vorm van een therapeutisch gesprek.

Tijdens de behandeling hoef je je niet uit te kleden. Het lichaam wordt soms wel aangeraakt.

Hier vind je de RBCZ-geregistreerde lichaamsgeoriënteerde therapeuten. Dit is een lijst van hbo-opgeleide therapeuten die jaarlijks moeten voldoen aan strenge kwaliteitseisen, zodat jij als cliënt zeker bent van goede zorg.

Beroepsorganisatie

De SBLP (dat wordt per 1-1-2025: Vereniging van Integraal Therapeuten (VIT)) bevordert de kwaliteit en professionaliteit van de therapeuten die lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie praktiseren. De beroepsorganisatie hanteert een register waarin therapeuten worden opgenomen die voldoen aan de normen rond opleiding, bijscholing, praktijkvoering en beroepshouding. De VIT is aangesloten bij RBCZ.

Er zijn ook een aantal andere beroepsorganisaties die de belangen behartigen van Lichaamsgeoriënteerde therapeuten. Dat zijn Stichting CK, NVPA, LVNT en de VBAG. Deze beroepsorganisaties zijn eveneens aangesloten bij RBCZ.

Integrale samenwerkingen

In het COmmunicatie en verwijzing COmplementaire Zorg (COCOZ) proeftuinproject (2022-2024) hebben complementair behandelaars samen met vertegenwoordigers uit de reguliere zorg mogelijkheden voor betere communicatie en samenwerking met complementaire zorg besproken. Dit gebeurde onder begeleiding van het Van Praag Instituut en het Louis Bolk Instituut. Gezamenlijk doel waren het ontwikkelen van bouwstenen – tips & tools – om de patiëntenzorg voor patiënten met chronische problematiek te verbeteren. De tools uit dit project bestaan uit kaarten, die helpen de onderlinge communicatie te verbeteren en een Keuzehulp Complementaire Zorg. Voor zes indicaties die in de Keuzehulp Complementaire Zorg zijn opgenomen, heeft het Louis Bolk Instituut de kwaliteit van het bestaande wetenschappelijke onderzoek per therapievorm beoordeeld.

Meer lezen over het COCOZ-proeftuinproject? Op deze pagina van het Louis Bolk Instituut vind je hier meer informatie over: https://www.louisbolk.nl/projecten/cocoz-vervolgproject-samenwerken-complementaire-en-reguliere-zorg.

Wil je naast jouw reguliere behandeling ook lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie volgen, raadpleeg dan een RBCZ-erkende therapeut in lichaamsgeoriënteerde (psycho) therapie.

Erkenning

In Nederland wordt door veel zorgverzekeraars lichaamsgeoriënteerde therapie vanuit een aanvullende polis gedeeltelijk vergoed. Raadpleeg daarvoor je eigen zorgverzekeringspolis.

Onderzoek

Er zijn een aantal internationale databanken waarin online wetenschappelijk onderzoek over complementaire therapieën gezocht kan worden. Er bestaan ook websites van organisaties die zich specifiek richten op onderzoek over complementaire geneeswijzen en in het bijzonder op onderzoek over lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie.

Onderzoek over lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie

Wereldwijd zijn er twee organisaties die zich bezig houden met onderzoek naar lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie, dat zijn ‘ The European and United States Associations for Body Psychotherapy and Somatic Psychology’.

Ze publiceren gezamenlijk twee keer per jaar het ‘International Body Psychotherapy Journal’.

Dit peer reviewed journal ondersteunt de groeiende wetenschappelijke erkenning van lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie.

Meer informatie over onderzoek kan gevonden worden op de website van the United States Associations for Body Psychotherapy and Somatic Psychology (USABP): https://usabp.org/The-Evidence-Base-for-Body-Psychotherapy/.

In het Journal of Psychotherapy Integration verschijnen ook artikelen over lichaamsgeoriënteerde (psycho)therapie. Dit journal wordt gepubliceerd door ‘The Society for the Exploration of Psychotherapie Integration’ (SEPI) uit Arizona. SEPI brengt praktijkmensen en onderzoekers samen om van elkaar te leren. Effectieve psychotherapieën moeten geworteld zijn in zowel klinische als empirische verkenning en daarom faciliteren ze de samenwerking tussen behandelaar en onderzoeker.

Links:

Journal of Psychotherapy Integration: https://www.apa.org/pubs/journals/int/

The society for the exploration of psychotherapy integration: Society for the Exploration of Psychotherapy Integration (sepiweb.org).