Informatie voor professionals
Toelichting van de SORT-methode
Verzameling wetenschappelijk onderzoek
Wetenschappelijke onderzoeken zijn door een onderzoeker van het Louis Bolk Instituut gezocht in Pubmed. Daarna zijn ze door twee onderzoekers beoordeeld op kwaliteit. Eerst zijn hiervoor zoektermen gekozen voor de zes indicaties en de 13 therapieën (MeSH- termen). Er is in eerste instantie gezocht naar meta-analyses, systematische reviews en randomised controlled trials (RCTs). Wanneer er geen goede studies gevonden werden is ook naar andere typen studies gezocht, zoals observationele studies en casestudies. Deze studies zijn dan in de beoordeling meegenomen. Ook is literatuur aangeleverd door de beroepsorganisaties. De gevonden studies per indicatie en per therapie zijn beoordeeld of ze geschikt waren om mee te kunnen nemen in de beoordeling op basis van de titel, daarna op basis van abstract, of op basis van hele tekst.
Aanbevelingen volgens de SORT-methode
De geïncludeerde studies zijn vervolgens afzonderlijk beoordeeld volgens de Strength of Recommendation Taxonomy (SORT) methode van Ebell et al. 2004. Deze beoordeling methode is een praktijk gerichte methode, die passend is bij de werkwijze van de eerste lijns zorg en complementaire zorg. De methode hecht groot belang aan patiëntgerichte uitkomsten.
Patiëntgerichte uitkomsten zijn uitkomsten die van belang zijn voor de patiënt, voorbeelden hiervan zijn:
- Ervaren verbetering van klachten
- Ervaren kwaliteit van leven
De beoordeelde studies volgens de SORT methode geven vervolgens aanbevelingen voor een therapie bij een indicatie in een bepaalde mate. De eerste stap is het beoordelen van de kwaliteit van de gevonden studies, zie tabel 1.
De tweede stap is het komen tot een aanbeveling op basis van de kwaliteit van de gevonden studies. Dit laatste wordt aangegeven met een A, B of C, zie tabel2.
Volgens de methode van SORT zijn alle aanbevelingen dan ook onderbouwd op:
- Kwaliteit van de afzonderlijke studies (tabel 1),
- Minimaal aantal goede kwaliteit studies,
- Consistentie van bewijs.
Tabel 1.
Indeling van beoordeling op kwaliteit van de gevonden studies
| Niveau | Beoordeling van de kwaliteit per studie | Studiedesign |
|---|---|---|
| 1 | Goede kwaliteit patiënt gericht bewijs | Systematische review/ meta-analyse en 2 RCT’s met consistente uitkomsten* |
| 2 | Beperkte kwaliteit patiënt gericht bewijs | Systematische review/ meta-analyse met inconsistente uitkomsten, 1 RCT, klinische trial van lage kwaliteit, cohort, case-control* |
| 3 | Ander bewijs | Case series, case studies, benchmark studies, opinies* |
* Voor meer informatie over de beoordeling van de kwaliteit van de afzonderlijke studies zie figuur 3 uit Ebell et al. 2004.
Als de studie geen ‘patient oriented outcomes’ beschrijft, wordt het niveau 3. Bij meta-analyses wordt gekeken naar de kwaliteit van de individuele studies zoals die in de meta-analyse is. Als de kwaliteit van de studies in de meta-analyse hoog is, dan wordt het level 1. Is de kwaliteit als laag beoordeeld, dan wordt het level 2. Individuele RCT’s zijn op kwaliteit beoordeelt door een wetenschappelijk onderzoeker van het Louis Bolk Instituut.
Tabel 2.
Indeling van aanbevelingen naar niveau van bewijs
| Niveau | Aanbeveling naar niveau van bewijs |
|---|---|
| A | Aanbevelen op basis van consistent en goede kwaliteit patiënt gericht bewijs |
| B | Aanbevelen op basis van inconsistent of beperkte kwaliteit patiënt gericht bewijs |
| C | Aanbevelen op basis van consensus, normale praktijk, mening, ziekte gericht bewijs |
| N | Niet aanbevelen op basis van geen gevonden effect |
Voor de beoordeling van de aanbevelingen worden opnieuw de ‘patient oriented outcomes’ gecheckt. Als die er niet zijn, dan wordt het een aanbeveling C. De moeilijkste beslissing is tussen A of B. Als er minimaal 1 RCT, een systematic review of een meta-analyse is met ‘patient oriented outcomes’, wordt het automatisch een A of B. Het wordt een A als het een Cochrane review is met aanbeveling, of twee goede kwaliteit RCTs (of cohort studies) met consistente bevindingen, of één meta-analyse of systematic review met consistente bevindingen.
Consistentie tussen studies
De resultaten tussen studies kunnen consistent of inconsistent zijn. Een resultaat is consistent als:
- Meerdere studies dezelfde resultaten laten zien,
- Wanneer mogelijke verschillen tussen studies goed uitlegbaar zijn,
- Systematische reviews en/of meta-analyses van goede kwaliteit bestaan.
Een resultaat is inconsistent als:
- De resultaten tussen studies verschillen en niet te verklaren zijn,
- Systematische reviews en/of meta-analyse van goede kwaliteit bestaan maar met verschillende resultaten.
Geen effect
Tijdens de zoektocht naar bewijs door het louis Bolk Instituut voor de zes indicaties voor verschillende complementaire therapieën zijn ook studies gevonden die aantoonden dat er geen effect was. Door het bewijs aan geen gevonden effect is de aanbeveling ‘N’ van ‘Niet aanbevelen’ toegevoegd.
Uitgevoerde SORT-analyses
Door op onderstaande indicatie te klikken lees je de aanbevelingen volgens de SORT-methode van diverse therapievormen.
Disclaimer
Alle informatie die RBCZ via deze Keuzehulp Complementaire Zorg verspreidt is met zorg samengesteld. Aan de inhoud van deze Keuzehulp kunnen op geen enkele wijze rechten worden ontleend. RBCZ aanvaardt geen aansprakelijkheid voor directe dan wel indirecte schade voortvloeiend uit of verband houdend met onjuiste of onvolledige informatie, gebruik van deze website, storingen of anderszins. RBCZ is niet verantwoordelijk voor medische keuzes die op basis van de informatie in deze Keuzehulp worden gemaakt.